De hooikist heeft een bescheiden comeback gemaakt. Vroeger een houten kist om eten in te garen, tegenwoordig meestal een stoffen zak. Je kent hem misschien ook wel met een ander woord als hooimadam, hooimeid of stoofzak. Maar wat is een hooikist precies, en hoe kun je ermee koken? In dit uitgebreide artikel lees je er alles over!
Wat is een hooikist?
De hooikist / hooimadam heet zo, omdat het vroeger – je raadt het al – een kist gevuld met hooi was. De werking was simpel. Je zette een goed afgesloten pan in de kist. Het hooi werkte isolerend, waardoor de hitte nauwelijks weg kon. Zo gaarde de inhoud van de pan vanzelf verder, zonder dat er een hittebron voor nodig was. Erg handig in tijden van schaarste, zoals in de Eerste Wereldoorlog.
Hoe werkt een moderne hooikist?
Een hooikist in moderne vorm is een stoffen zak, gevuld met schapenwol of ander isolerend materiaal. De werking is hetzelfde gebleven: je brengt een pan met ingrediënten of een gerecht aan de kook. Deze sluit je goed af met een deksel en zet je vervolgens in de hooikist. De isolerende vulling in de zak zorgt ervoor dat het water of gerecht in de pan goed op temperatuur blijft. Zo gaart of kookt de inhoud verder in het hete water, zonder dat hij op het fornuis hoeft te staan.
Hoe kun je koken met een hooikist?
Je kunt op verschillende manieren met een hooikist koken. Veel mensen gebruiken hem voor:
- peulvruchten (waaronder bonen) garen;
- stoofgerechten stoven;
- granen zoals rijst, bulgur en quinoa koken;
- pasta koken;
- bieten koken;
- peren stoven;
- soep garen.
Je ziet: je kunt dus best veel ingrediënten en gerechten koken in een hooikist! Maar hoe doe je dat nu precies? Dat hangt af van wat je wilt garen in de hooikist. Hieronder vind je een aantal standaard kooktijden en een paar lekkere voorbeeldrecepten.
Kooktijden: hoe lang moet iets in een hooikist koken?
Om een hooikist te gebruiken voor koken, kun je bepaalde standaard gaartijden aanhouden. Hieronder zet ik ze voor je op een rijtje. Maar let op: de gaartijd hangt af van een aantal dingen, zoals:
- hoe groot je pan is in verhouding tot de inhoud;
- hoeveel water er in de pan zit in verhouding tot de inhoud;
- hoe goed je pan afsluit en isoleert;
- hoe goed je hooikist afsluit en isoleert (vooral als hij zelfgemaakt of veel gebruikt is);
- hoe lang je de inhoud hebt laten koken voordat het in de hooikist gaat.
Bijvoorbeeld: een grote pan met dikke bodem waarin bovenop je inhoud nog een flinke laag water staat, gaart sneller dan een kleine pan met dunne bodem die bijna tot het randje vol zit met de inhoud.
Ik raad je daarom aan om de kooktijden hieronder als richtlijn te gebruiken. Experimenteer en ontdek wat voor jou werkt!
Hooikist-kooktijden:
- peulvruchten / bonen: 8 uur laten weken, 15 minuten koken, 6 uur in de hooikist.*
- Aardappels: 5 minuten koken, 30 minuten in de hooikist.
- Rijst: goed aan de kook brengen, 15 – 20 minuten in de hooikist.
- Pasta: goed aan de kook brengen, 10 – 15 minuten in de hooikist.
- Rode bieten: 10 minuten koken, 8 uur in de hooikist.
* Ik zet peulvruchten meestal de avond van te voren te weken. De volgende ochtend kook ik ze dan een kwartiertje. Daarna laat ik ze in de hooikist zitten tot ik ze nodig heb bij het koken ’s avonds. Minder rekenwerk, werkt bijna altijd!
Hooikistrecepten
Nu je helemaal op de hoogte bent van hoe je ermee kunt koken, ben je natuurlijk benieuwd naar wat lekkere hooikistrecepten! Hieronder heb ik er een paar verzameld van verschillende websites.
- Pittige bruinebonensoep
- Linzencurry
- Stoofpotje met bonen, aardappels en verse kruiden
- Rijstebrij
- Snert / erwtensoep (vervang stap 3 door: 5 min. koken, 30 min. in de hooikist)
- Stoofperen
Weet jij nog goede recepten voor de hooikist / hooimadam? Laat ze dan onderaan dit artikel achter in de reacties!
Hooikist kopen of zelf maken?
Hoe kom je aan een hooikist? Het makkelijkste is natuurlijk om zo’n hooimadam te kopen. Maar als je handig bent met naaien, kun je een hooikist ook zelf maken. Hier een aantal websites die je verder helpen.
Hooikist kopen
- Nieuw: het bekendste bedrijf waar je ‘moderne’ hooimadams kunt kopen is Ecostoof, maar er zijn ook kleinere aanbieders zoals Happy.
- Tweedehands: je vindt hooimadams ook wel eens op Marktplaats. (Zoek op: hooimadam, hooikist of stoofzak.) Maar let op: er staan vaak nieuwe exemplaren tussen die hobbyisten via Marktplaats verkopen. Met het bijbehorende prijskaartje.
Hooikist zelf maken
Er zijn genoeg instructies online te vinden om een hooimadam zelf te maken. Hierbij een paar handige:
Is er ook een alternatief voor de hooikist?
De hooikist is in principe een duurzaam alternatief voor een slowcooker. Maar wat als je een hooikist kopen te duur vindt, en je er zelf niet een kunt maken? Dan kun je nog de volgende opties proberen. Let op: wikkel de pan goed in een theedoek en zet hem rechtop om morsen te voorkomen!
- Koelbox als hooikist: neem een oude koelbox en vul deze met isolerend materiaal. Bijvoorbeeld een oud dekbed of wol. Zet hier je pan in. Zorg ervoor dat ook de bovenkant van de pan bedekt is.
- Hooikist in bed: als je geen oud dekbed hebt, kun je natuurlijk ook je huidige dekbed gebruiken. Let wel goed op dat je niet morst. In een theedoek wikkelen en rechtop zetten is dus extra belangrijk. Wikkel je dekbed eromheen.
- Hooikist met kussen: iets minder handig dan een dekbed, maar het kan werken. Neem een oude kist of bijvoorbeeld een keukenla. Gebruik (oude) kussens om de bodem en zijkanten te bedekken. Zet je pan erin, en leg er een kussen bovenop. Doe de kist of la dicht.
Zo kun je met een beetje creativiteit toch nog aan slow cooking doen, zonder hooikist!
Heb je nog vragen over de hooikist?
Heb je nog geen antwoord gevonden op je vraag over de hooikist / hooimadam? Stel hem hieronder in de reacties. Misschien kan ik of een andere lezer je verder helpen!
